Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για να αποφευχθεί η μεγάλη κατάρρευση της τροπικής βιοποικιλότητας

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών δημοσίευσε πρόσφατα μια μεγάλης κλίμακας επιστημονική μελέτη στο περιοδικό Nature, προειδοποιώντας ότι είναι πιθανό να συμβεί παγκόσμια κατάρρευση της βιοποικιλότητας, εκτός εάν ληφθούν άμεσα μέτρα για την αποφυγή ζημιών στα τροπικά οικοσυστήματα.

Απίστευτη ποικιλομορφία…

Η δημοσίευση, με τίτλο «The Future of Hyperdiverse Tropical Ecosystems», προειδοποιεί ότι εάν δεν ληφθούν γρήγορα μέτρα για να αποφευχθεί η ζημιά σε τροπικές περιοχές, το αποτέλεσμα θα είναι μια αμετάκλητη και άνευ προηγουμένου απώλεια ειδών σε ορισμένες από τις πιο διαφορετικές περιοχές του πλανήτη. Η νέα μελέτη είναι η πρώτη ανάλυση σε μακροεπίπεδο σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση των πιο διαφορετικών τροπικών οικοσυστημάτων στον κόσμο.

Η ανάλυση εξέτασε τα τροπικά δάση, τους κοραλλιογενείς υφάλους, τα ποτάμια και τις λίμνες και τις σαβάνες. Οι συγγραφείς της μελέτης ανακάλυψαν ότι ενώ τα τροπικά οικοσυστήματα αντιπροσωπεύουν μόνο το 40% περίπου της επιφάνειας του πλανήτη, παρέχουν σπίτι σε μια εκπληκτική σειρά ειδών. Σχεδόν όλα τα κοράλλια με ρηχά νερά βρίσκονται σε τροπικές περιοχές, όπως και πάνω από το 90% των ειδών πουλιών σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Ο Δρ Benoit Guenard, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, εξηγεί ότι εκατομμύρια είδη που βρίσκονται μόνο σε τροπικές περιοχές είναι ακόμα άγνωστα στους επιστήμονες. Το επίπεδο της ποικιλότητας στις τροπικές περιοχές είναι τόσο υψηλό που με τον τρέχοντα ρυθμό καταλογογράφησης ειδών, καταγράφονται περίπου 20.000 νέα είδη κάθε χρόνο, θα χρειαστούν πάνω από 300 χρόνια για να δημιουργηθεί ένας πλήρης κατάλογος της βιοποικιλότητας στις τροπικές περιοχές.

…Κάτω από πολλαπλές απειλές

Ο λόγος που πολλά τροπικά οικοσυστήματα κινδυνεύουν να υποστούν ανεπανόρθωτη ζημιά είναι ότι πλήττονται σκληρά από δύο διαφορετικές απειλές. Η μία πίεση είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα όπως η υλοτόμηση και η υπεραλίευση, ενώ η άλλη πίεση είναι οι έντονοι καύσωνες ή οι ξηρασίες που δημιουργούνται από την κλιματική αλλαγή. Αυτές οι διπλές πιέσεις πλήττουν τα ιδιαίτερα ορατά είδη και τα λιγότερο γνωστά είδη. Σύμφωνα με τον Δρ Alexander Lees, από το Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, η υπερβολική συγκομιδή πληθυσμού άγριας ζωής επηρεάζει είδη όπως οι παγκολίνοι, τα οποία αποτελούν αντικείμενο μεγάλης εμπορίας. Ωστόσο, η συγκομιδή επηρεάζει επίσης μικρότερα, λιγότερο ορατά είδη. Ο Lees λέει ότι πολλά μικροσκοπικά ωδικά πτηνά κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω του εμπορίου κατοικίδιων ζώων που έχει εκτιναχθεί στη Νοτιοανατολική Ασία.

Η ζημιά στα τροπικά οικοσυστήματα όχι μόνο βλάπτει τα φυτά και τα ζώα που ζουν μέσα σε αυτά, αλλά ενέχει επίσης σημαντικό κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων. Οι άνθρωποι εξαρτώνται από τα τροπικά οικοσυστήματα για τροφή, καταφύγιο και βιώσιμο κλίμα. Οι συντάκτες της μελέτης σημειώνουν ότι ενώ οι κοραλλιογενείς ύφαλοι καλύπτουν μόνο το 0,1% περίπου των ωκεανών, παρέχουν προστασία των ακτών καθώς και ψάρια για περίπου 200 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Περισσότερο από αυτό, οι σαβάνες και τα υγρά τροπικά δάση είναι υπεύθυνα για την αποθήκευση περίπου 40% του άνθρακα που υπάρχει στη βιόσφαιρα στην ξηρά. Υποστηρίζουν επίσης τις βροχοπτώσεις σε ορισμένες από τις πιο ζωτικές περιοχές της γεωργίας του πλανήτη.

Τι μπορεί να γίνει;

Αν και η μελέτη παρείχε μια τρομερή προειδοποίηση, περιέγραψε επίσης βήματα που θα μπορούσαν να ληφθούν για την προστασία των εναπομεινάντων τροπικών οικοσυστημάτων από ζημιές και για να βοηθήσουν στην ανάκτησή τους. Οι ερευνητές έχουν ζητήσει πολύ περισσότερη εστίαση σε αποτελεσματικές τακτικές συνομιλίας και πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης, που είναι απαραίτητες για την αποκατάσταση των τροπικών περιοχών του κόσμου.

Η μελέτη επισημαίνει επίσης ότι, ενώ οι αειφόρες ανάπτυξη και οι γεωργικές πρακτικές είναι καλές, θα πρέπει να καταβληθεί συντονισμένη προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των ανθρώπινων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ο Jo Barlow, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, εξηγεί:

Οι συγγραφείς της μελέτης σημείωσαν ότι ενώ μεγάλο μέρος της προσοχής πρέπει να εστιαστεί στα αναπτυσσόμενα έθνη, καθώς μπορούν να εφαρμόσουν πιο βιώσιμες πρακτικές καθώς μεγαλώνουν, ο ρόλος των ανεπτυγμένων εθνών δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οι συγγραφείς λένε ότι οι στρατηγικές διατήρησης πρέπει να βρουν έναν τρόπο αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής αλλαγής αποφεύγοντας την όξυνση των σημερινών ανισοτήτων, σημειώνοντας ότι τα επίπεδα περιβαλλοντικής βοήθειας δεν έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και είναι εξαιρετικά μικρά σε σύγκριση με την εξαγωγή εισοδηματικών πόρων από τις αναπτυσσόμενες χώρες .

Η τεχνολογική καινοτομία επισημάνθηκε επίσης ως σημαντική επένδυση κατά την αναζήτηση τρόπων διατήρησης των οικολογικών συστημάτων υπό πίεση. Ενώ τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει πολλές νέες προτάσεις από ερευνητές, μηχανικούς και κυβερνητικούς φορείς για στρατηγικές διαχείρισης τροπικών οικοσυστημάτων, πολλές από αυτές τις προτάσεις δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί. Οι προτεινόμενες στρατηγικές περιλαμβάνουν την τηλεπισκόπηση και τη χρήση μεγάλων δεδομένων για την ενημέρωση των περιβαλλοντικών πολιτικών. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι «το ρολόι τρέχει για να δοκιμαστούν σωστά αυτές οι προτάσεις και οι γνώσεις».

Τέλος, η ερευνητική ομάδα τόνισε ότι ένα μεγάλο μέρος της λύσης θα πρέπει να είναι η υποστήριξη ερευνητικών ιδρυμάτων που εδρεύουν στις τροπικές περιοχές με περισσότερη χρηματοδότηση και πολιτική υποστήριξη που μπορεί να αυξήσει την ερευνητική τους ικανότητα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη δημιουργία νέων ερευνητικών σταθμών/έργων σε αναπτυσσόμενες χώρες και τροπικές περιοχές. Παρά μερικές αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, τα περισσότερα από τα διαθέσιμα δεδομένα και την έρευνα για τη βιοποικιλότητα προέρχονται από έργα που πραγματοποιούνται σε μη τροπικές χώρες υψηλού εισοδήματος. Μια ευρύτερη, πιο ολιστική, διεθνής προσέγγιση στην έρευνα είναι απαραίτητη για να αποτραπεί η απώλεια μεγάλου μέρους της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. "

Πριν από πενήντα χρόνια οι βιολόγοι περίμεναν να είναι οι πρώτοι που θα ανακάλυπταν ένα είδος, τώρα ελπίζουν να μην είναι το τελευταίο», είπε ο Barlow.

Μεθοριακά οικοσυστήματα

Η νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature δεν ήταν η μόνη ανάλυση που αφορούσε τη διαταραχή των οικοσυστημάτων που κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα. Καθώς οι οικολόγοι και οι περιβαλλοντικοί επιστήμονες προειδοποιούν ότι πρέπει να ληφθούν γρήγορα μέτρα για τη διάσωση των τροπικών οικοσυστημάτων, μια νέα μελέτη που εξετάζει τις πιθανές επιπτώσεις του προτεινόμενου τείχους στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού διαπιστώνει ότι θα μπορούσε να ακρωτηριάσει το οικοσύστημα όπως υπάρχει επί του παρόντος στα σύνορα.

Η μελέτη εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο θα επηρεάζονταν οι πληθυσμοί της χλωρίδας και της πανίδας που είναι ιθαγενείς στην περιοχή και ανέφερε ότι περίπου 1500 είδη θα εξαλειφθούν εάν χτιζόταν το τείχος των συνόρων. Επί του παρόντος, περισσότεροι από 2800 επιστήμονες έχουν υπογράψει μια αναφορά που ανακοινώνει την περιβαλλοντική καταστροφή που θα προκληθεί αν ο τοίχος θα κατασκευαστεί, σημειώνοντας ότι τμήματα του τείχους που έχουν ήδη κατασκευαστεί μειώνουν την ποιότητα και την εμβέλεια των συνδεδεμένων φυτικών περιοχών και διακόπτουν τα ενδιαιτήματα των ζώων.